Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretlerinin “Marifetname”si Erzurumlu İbrahim Hakki Hazretleri, yüz yapisi (kismen vücut yapisi) ve insan karakteri ile görüşleri şiir şeklinde aşağidaki gibi sunmaktadir: Burada, sadece yüz yapisi değil, vücut yapisi ve mimikler de ele alinmiştir.Baş Organlarinin Şekilleri Hikmetini Bildirir Ey aziz! Hikmet ehli demişlerdir ki: Cenab-i Hak insanin vücudunu enmükemmel ve güzel şekilde yaratmiştir. Organlarin birbiriyle uyumu vesimetrisi, nezaketin ve güzelliğin örneği olmuştur. Bedenin güzelliğini, vasiflarini dil, bildirmek ve anlatmaktan acizdir. Yüzünün güzelliği, içinin temizliği ve kemali, huyunun yumuşakliği, tabiatinin iyiliği, konuşmasinin pürüzsüzlüğü ile dünyada benzersiz bir yaratiktir. Hoş yürüyüşü, tatli söyleyişi, güzel hareketi ve sevimli sesiyle alemin aklini almiştir. Güzelliğinin çekiciliği,caninin tatliliğiyla dünyanin sevgilisi, irfan ehlinin beğendikleri olmuştur ve aşiklara ondan nice haller gelmiştir.Cenab-i Hak, şekil ve biçim verdiği insan bedenindeki dört karişimin (kan, balgam, safra, sevda) dumanindan kiymetli saç ihsan etmiş, iki yumurtanin dumanindan da erkeklerin göğüs ve yüzlerinden kil yeşertmiştir. Ta ki saçla kadinlar süslü, biyik ve sakalla erkekler belli ve kaşlarla herkes belirmiş ve taninmiş olsun. Saçin siyahliği fazlaliğindan, sari oluşu balgamin çokluğundan, beyaz olmasigrizi, tabii hararetin zayiflamasindandir. Hararetin zayifliği da fazla nezleliolmaktan, çok cima (kadinla birleşme) yapmaktan ve fazla üzüntü ve aciduymaktan ileri gelir. Fakat alnin nuru, gönüllerin başidir, iki kaş, iki gözüngölgeliği ve nurlu yüzün hilali olmuştur. Gözlerin, burunla iki kaş arasindaolmalari çarpmalardan korunmalari ve başin ön tarafinda yaratilmiş olmalari davücudun bütün işlerinde ona yol gösterici olmalari içindir. Göz kapaklari, gözyuvarlağinin örtüsü ve onun kötü nazardan koruyucusu olmuştur.Göz kapaklari, gözü türlü etkilerden koruduğu gibi, uyku zamaninda da gözyuvarlaklarina örtü vazifesini görür ve gözü süsleyen kirpiklerle birlikte gözü,toz duman gibi zararli şeylerden korur. Göz bebeğinin siyah, etrafinin beyazoluşu, süs ve güzellik içindir. Göz nurunun siyah noktasinda bulunmasi ona,organlarin en değerlisi sifatini vermektedir. Göz bebeğinin, yuvarlağin ortasindaoluşu, tabakalarinin gereklerindendir. Göz yuvarlağinin oval olmasinin sebebi; göz nurunun etrafa yayilmasinikolaylaştirmak içindir, insan kafasinin yuvarlak oluşu, çarpmalardansakinilmasi ve beyin organlarina daha geniş bir yer olmasi içindir.Büyüklüğünün bu kadar olmasi, en uygun şekildir, insan yüzünün yuvarlakoluşu, güzelliğiyle güneş ve aya benzemesi içindir. Dudaklarin kirmizi, dişlerininci gibi olmalari süs ve güzellik içindir. Burnun kikirdak oluşu, hafif olmasi veçarpmalardan zarar görmemesi içindir. Burun deliklerinin geniş olmasi kokuyufazlaca ve çabucak almasi ve sümüğün kolayca akabilmesi içindir. Dişlerin keskinleri kesmek ve kirmak, enlileri öğütmek ve çiğnemek,dizilişlerinin düzenli oluşu, konuşma zamanlarinda harflerin ve sesin düzgünçikmasi içindir. Dilin kemiksiz oluşu, lokmayi ağizda hareket ettirmek, harflerisöyleyebilmek ve kelimeleri kolayca ifade edip bildirmek içindir. Dilindudaklarda dişler tarafindan hapsedilmiş olmasi az konuşmasi içindir. Dil birolduğu halde göz ve kulaklarin iki oluşu, fazla görmek ve kolayca işitmek içindir.Kulaklarin başin iki tarafinda oluşu, hafif ve latif olmalari ve çarpmalardanzarar görmemeleri içindir. Boynun enlilik ve uzunluğunun bu şekilde, bubüyüklük ve biçimde oluşu, baş ile kolayca münasebet ve bağlanti kurmasi veonun ağirliğina dayanabilmesi içindir. Başin bir tek kemik olmayip yedi omurdan meydana gelmiş olmasi, vücudun hertarafiyla kolaylikla bağlanti kurmasi içindir.İnsan başinin, bütün organlarin üstünde ve yüksekte oluşu, şaninin büyüklüğüile ululuğunu duyurmak ve kendisinde bulunan akil cevherinin kiymetini takdirettirmek içindir. Başin, on duyu organinin başlangiç yeri olmasi, onun şeref vedeğerini artirmaktadir. Bu kadar organ ve kuvvetlerin böyle bir yerde (başta)toplanmiş olmasi, Cenab-i Hakk’in kudretinin kemalini göstermek ve sanatininululuğunu belirtmek içindir.İnsan organlarinin şekil ve biçimlerinden sezip anmakla ve bakişin, gönül vecana olan emniyet ve selametini, lütuf ve kerametini bildirir Ey aziz, hikmet ehli demişlerdir ki:Alemi bu şekil ve surette yaratan Cenab-i Hak, eşi benzeri olan insan alemini engüzel şekilde ve en beğenilir surette tasvir edip şekil verdikten sonra onaüfürdüğü ruhu ile bezetmiş ve aydinlatmiştir ve hayvan cinsinden insan türünü,güzellik ve sevimlilikle benzetmiş, anlama ve konuşma yeteneğiyle üstünkilmiştir. Gerçi Cenab-i Hak, insanlarin beden ve ruh bakimindan biryaratmiştir. Fakat insanlar zeka ve kabiliyette, huyda değişiktir, birbirlerindenfarklidir. Sonra Allah, lütuf ve inayetiyle, hikmetinin gereğini, sanatinin inceliğini buyaratikta göstermiş, yüzünü, şekil ve yapisini içine, organlarinin biçimini ahlakve karakterine belirti yapmiştir ki, insan kendi şekil ve yapisindan kendivasiflarim bilip ona göre ahlak ve hareketlerindeki, huylarindaki eksik veaksakliklari düzeltsin. Sonra arkadaş ve dostlarinin vücut yapisi ve şekillerinebakip zeka ve karakterlerini, huy ve tabiatlarini ince seziş ve zekasiyla bilsin vebuna göre onlara muamele etsin, beğensin ve sevsin veya aklini kullanarakkarakterlerine göre hareket ederek onlarla geçinip gitsin veya onlardanuzaklaşip emniyeti, rahat ve selameti bulsun ve ne kimseden incinsin ne dekimseyi incitsin. Gönül hoşluğu ile rahat oturup kalksin.Ey akilli, insan ve cinlerce cihan bağinda beğenilen budur: Ne kimse senden incinsin, ne de sen bir kimseden incin.“Güzel huylu insandan hayir isteyin.” hadis-i şerifine göre, güzel ve sevimliinsanlarda daima güleş, iyi huy ve tatli sözlerin görüp işitildiği gerçeğiduyurulmaktadir.Kur’an-i Kerim’de “Herkesin iş ve ameli şekline uygundur.” buyurulmasi da bunaişarettir.Baş ve boyun şekil ve biçimleriyle, bunlara bağli huy ve tabiatlarinı bildirir Ey aziz, hikmet ehli demişlerdir ki: – Boyu uzun olanlarin kalbi saf ve temiz olur.– Kisa boylu olanlarin hileleri, aldatmalari çoktur.– Orta boylu olanlar akilli ve hoş huylu olurlar.– Saçlari sert olan kimse, akilla atilganliği bulur.– Saçlari yumuşak olan saf ve utanmasi az olur.– Saçi sari olanin işi, kibirlenme ve kizginliktir.– Siyah saçli olan sabirlidir, onu ara.– Kumral saç güzeldir, sahibi bedelsizdir.– Saçi az olan lütufkar, anlayişli ve nazik olur.– Başi küçük olanin akli azdir, gizli şeyin varsa ona söyleme.– Başinin tepesi yassi olan keder çekmez.– Başinin derisi ince olan, hayir yapar, zarar vermez.– Kel adama yaklaşma, kötü huylu olur, ondan sakin.– Alni dar olanin, içi de dar, sikintili olur.– Alni yumru olan, çirkin ve kalin kafali olur.– Alni enli olan kötü huylu olur, çünkü hastadir.– Alni normal olani emin bil.– Alni buruşuksuz olan, şüphesiz tembel olur.– Alni uzun olan anlayişli, az ise cömert olur.– Kaşlarinin arasi buruşuk olan, üzüntü yükünü taşir.– Kulaği çok büyük olan, bilgisiz ve tembel olur.– Küçük kulakli eğri, orta (normal) kulakli doğru olur.– Kaşinin ucu ince olanin, işi gücü fitnedir.– Kaşinin killari çok olanin, üzüntüleri de çok olur.– Kaşi açik olan doğrudur, çatma olan eğridir.– İnce kaşli güzel olur, uzunu ise kibirli olmanin delilidir.– Kaşi yay gibi olan, her zaman güzel olur.– Göz çukuru az olursa, o kibirli olmaya delildir.– Siyah gözlüler itaatli, kizil gözlüler cesur olurlar.– Gök gözlü olan zeki, ela gözlü olan edepli, terbiyeli olur.– Küçük gözlü hafif, büyük gözlü zarif, narin olur.– Gözü yumru olan kiskanç, orta olan dost olur.– Yari kapali göz ayip, bakişi miskince olur.– Köre yakin olma, sik bakan, emniyetli olmaz.– Gözü şaşi adama bakma, çünkü o sana eğri bakar.– Güleç gözlü olan güzeldir, kirpiği sik olan bedelsizdir.– Büyük yüzlü olan illetlidir, küçük yüz kibirlenmeye delildir.– İnce yüzlü sevimli, kalin yüzlü hor (sevimsiz) olur.– Uzun yüzlü olanlar yalanci olurlar.– Ekşi yüzlü, somurtkan olanlarin, sözlerinin çoğu aci olur.– Yuvarlak yüzlüler, ay’dan daha nurlu olur.– Böyleleri çok güleç olur, onu gören muradini alir.– Benzi kizil olan terbiyeli, esmer olan da zeki olur.– Benzi sari olan illetli, siyaha çalan da tevekkelli olur.– Burnu uzun olanin idraki (anlayişi) az olur.– Kisa burunlu olanlar fazla korkak olur.– Burun ucu top olan, neşeli olur.– Burun ucu ağzina yakin olan adamdan sakin.– Burun delikleri geniş olanin içi kibir ve kiskançlikla doludur.– Burun kanatlan dar olan kişide küsme ve inat çok olur.– Burnu enli olan kimse şehvete tutkundur.– Burnu eğri olan kimsenin düşüncesi, işi başariya ulaştirmaktir.– Küçük ağizli olan güzel ve fakat çok korkak olur.– Büyük ağizli cesur, eğri ağizli kötü olur.– Genizden söylenen sözler, kibirlenmeden olsa gerek.– İnce sesli erkeklerin işi, kadina şehvet duymaktir.– Erkek sesli kadinlarin çoğu yalan söyler.– Çabuk konuşan, ince anlayişlidir.– Kaba sesli olanin gayreti ve yardimseverliği fazladir.– Çatal sesli olan, halktan kötülük geleceğini sanir.– Yüzü güleç, sözü tatli olan insan azizdir, sevilir.– İnce ve kirmizi dudakli kimse, söyleneni iyi anlar.– Bil ki kalin dudaklinin kizginliği ağirdir.– İri dişliler, çok defa yaman işler yapar.– Normal dişi olanlarin, işi hoş ve doğrudur.– Kokusu hoş olanin, huyu da güzeldir, hoştur.– Çene kemiği ince olanin, akli da hafif olur.– Enli çenenin sahibi kaba olur.– Çenesi normal olan, akilli ve güzel olur.– Uzun sakalli kişi hünersiz olur.– Sik sakalli kişi kabadir, sohbetini de uzatir.– Siyah ve az sakalli olmak zekaya delildir.– Hiç kili olmayan köse adamin hilesi çok olur.– Sakali değirmi olanin kemali de çoktur.– Kafasi enli olan ahmaklik illetine tutuktur.– Boynu çok uzun olanin olgunluğu az olur.– Boynu ince olan cahil olur.– Boynu kalin olan gece gündüz yiyici (obur) olur.– Boynu kisa olanin hilesi çok olur.– Boynu normal olanin işi iyilik yapmaktir.– Her uzvu normal olan, şüphesiz ki güzel olur. Nette nazar, göz, nefs gibi konuları ararken rastladım. Sizlerle paylaşmak istedim. Daha önce paylaşıldıysa şimdiden affola :biggrin[1]:
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.