hazreti mehdi konusu 2

Hazreti Mehdi Hakkındaki Rivayetler “Mütevatir”dir

“Mütevatir” ne demektir?

Mehdi hakkında rivayet edilen hadislerin mütevatir olduğu hemen hemen bütün İslam alimleri tarafından kabul edilen bir gerçektir. Ancak, öncelikle “mütevatir hadis”in ne anlama geldiğini açıklamak gerekir. “Giriş” bölümünde de kısaca tarif ettiğimiz gibi, hadis bilimcilerine göre bir haber birçok kişi tarafından rivayet edilmişse ve bu ravilerin bir araya gelip haber uydurmaları, durumları itibarıyle teknik olarak mümkün değilse buna “mütevatir” haber denilir. Mütevatir habere de “tevatür” adı verilir.

Bir kaynakta tevatür terimi şöyle tanımlanmaktadır:

“Tevatür”, kelime anlamı olarak “kuvvetli haber, içinde yalan ihtimali olmayan ve bir cemaate dayanan kuvvetli haber” demektir. (Büyük Lugat-Tür-Dav, 3003)

Diğer çeşitli kaynaklarda da mütevatir kelimesinin anlamı şöyle açıklanmaktadır:

“Yalan üzerine birleşmeleri aklen mümkün görülmeyen toplulukların birbirinden ve ilk topluluğun direk Resulullah (SAV)’dan rivayet ettiği hadisi şeriftir. Yakin (hiç şüphe edilmeyecek) bir ifade eder. Artık bu hadis hakkında “Acaba bu hadis Resulullah (SAV) tarafından söylenmiş midir?” diye bir şüpheye imkan yoktur.” (Ömer Nasuhi Bilmen, “Muvazzah İlm-i Kelam”, s. 53)


“MÜTEVATİR HABER”: Duyularla hissedilen bir şey hakkında yalan üzere ittifak etmeleri aklen mümkün olmayan bir kalabalığın verdikleri bir haber olup bizzat (yakini) ilim ifade eder. Böyle bir haber kat’i olarak sahih olup akideye taalluk eden meselelerde onunla amel vaciptir. (Mahmud Ebu Reyye, “Muhammedi Sünnetin Aydınlatılması”, s. 300)

“MÜTEVATİR HADİS”: Yalan üzerinde birleşmeleri adeten mümkün olmayan raviler topluluğunun (“cemm-i ğafir”), her nesilde, kendileri gibi bir topluluktan alıp naklettiği, işitme veya görmeye (“mahsûsat”) dayanan hadistir. Kesin bilgi ifade eder, amel vaciptir, reddi küfrü gerektirir, tetkik ve tenkid dışıdır.

Lafzen Mütevatir: Bütün rivayetlerinde lafızları aynı olan hadistir ki “yok denecek kadar” azdır. “Men kezebe aleyye…” misalidir. Kayıt konmadan “mütevatir hadis” denince “lafzen mütevatir” anlaşılır.

Manen Mütevatir: Aralarında ortak bir nokta bulunan değişik lafızlı hükümlerin, tevatür şartlarını taşıyan râvîlerce rivayet edilmesiyle ortaya çıkan “ortak manaya” denir. Mesela, 100 kadar değişik lafızlı hadisten çıkan bir mütevatir mana Resûlullah Aleyhissalatü ves`selâm`ın “ellerini kaldırarak dua ettiğidir.” (İsmail Lütfi Çakan, “Hadis Usulü”, İFAV, İstanbul 1993, s. 105-150)