Kur’ân-ı Kerîm’in yüzbeşinci suresi Mekke’de nâzil olmuştur; beş ayettir fâsılası Lâm harfidir Adını birinci ayetinde geçen “fil” kelimesinden alır Fil, Asya ve Afrika’da yaşayan, iri yapılı, güçlü hortumlu, büyük kulakları ve boynuzları (fildişi) olan bir kara hayvanıdır Sure, önceki bir dönemde Allah’ın müminlere yardımını ve büyüklenenlere karşı gösterdiği gazâbını anlatmaktadır Surenin nüzul sebebi şudur: Habeşistan’ın Yemen vâlisi Ebrehe, San’a’da büyük bir tapınak yaptırdı Gayesi, Kâbe hacılarını buraya çekmekti Fakat Kinâne kabilesinden bir veya birkaç kişi geceleyin bu tapınağa girerek burayı pisledi Buna son derece kızan Ebrehe büyük bir ordu hazırladı Bu muazzam ordunun karşısında kimse dayanamazdı Geçtiği yerlerde her önüne çıkanı yendi Ordusu, büyük fillerle desteklenmekteydi ve bu fillerin “Mamut” denilen en iri olanı, karşısındakini ezip geçiyordu Ebrehe’nin ordusuna Ashâbu’l-Fil (fil sahipleri) denmiştir Bu ordu zayıf olan Kureyş’i de korkuttuktan sonra, tam Kâbe’ye saldıracağı sırada Allah ebâbil kuşlarını üzerlerine gönderdi Kuşlar ağızlarında ve ayaklarında taşıdıkları taşları askerlerin üzerine atarak bu muhteşem orduyu helâk ettiler Olay Hz Peygamber (sas)’in doğduğu yılda meydana gelmişti Aynı zamanda bu olay onun peygamberliğine delâlet eden mucizelerden sayılmıştır Surenin manası şudur: “Görmedin mi nasıl etti Rabbin ashâbı file, Kılmadı mı tedbirlerini müstağrak tadlile? Saldı da üzerlerine sürü sürü kuşlar Atıyorlardı onlara siccilden taşlar Derken bir yenik hasıl gibi oluverdi” Onlar (Muhammed Hamdi Yazır meâli) Yani “Görmedin mi Rabbin Fil sahiplerine ne yaptı? Onların tuzaklarını boşa çıkarmadı mı? Üzerlerine sürü sürü kuşlar gönderdi Onlara çamurdan sertleşmiş taşlar atıyorlardı Nihayet onları kurt tarafından yenilmiş ekin yaprağı gibi yaptı” demektir Burada “görmedin mi?” lafzı hem Fil olayını bilenlere, hem Resulullah’a, o zamanda yaşayan herkese ve de bütün insanlara yöneliktir Fil suresi önemli ve ibret verici özellikler içermektedirAllahu Teâlâ, Kâbe’yi mübârek kılmıştır Ona herhangi bir şekilde saldırıda bulunan, surede zikredildiği gibi korkunç bir azaba uğrar Allah, buyruklarına uyanları kurtarır, onlara yardım ederken; karşı gelenleri azâbıyla kuşatır Allah zâlimlere karşı zayıflara, ezilenlere, hakka inanıp da zâlimlere karşl çıkamayanlara daima yardımcıdır ve en güçlüler bile O’nun intikamı karşısında yok olur giderler Ebrehe Kâbe hakkında, “Allah onu elimden kurtaramayacaklar” deyip büyüklendi O dönemde Mekke’nin başkanı sayılan Abdülmuttalib de, “Bu Beytullah’ın bir sahibi var, O onu koruyacaktır” dedi Rivâyetlerde ayrıca Ebrehe’nin, “Bu Beytullah’ın emin bir ev olduğunu duydum; onun eminliğini yok etmeye geldim” dediği de kaydedilir Abdülmuttalib’in de, “Bu, Allah’ın evidir Bugüne kadar hiç kimse ona saldıramadı” demesine karşılık Ebrehe, “Ben onu yıkmadan geri dönmeyeceğim” diyerek Mamut’u Kâbe’ye doğru yöneltti Ancak hayvan olduğu yere çökmüştü Kureyşlilerin niçin savaşmadıkları hem bu fillerden, hem de sayılarının azlığından anlaşılmaktadır Kureyşliler ancak onbin kişi kadarken Ebrehe ordusu altmışbin kişiydi Kureyşliler katliamdan kurtulmak için dağlara çekilince Kâbe ortada kaldı İşte bu sırada Allah intikamını aldı; sürülerle kuşlar, askerlere taş yağdırdılar Rivâyetlere göre bu taşlar askerleri parçaladı; değdiği askeri hemen parçalayan, veya değdiği eti ve kemiği hemen çürütüp eriten taşlardı bunlar Askerlerin et ve kanları su gibi akıyor, kemikleri dışarı fırlıyordu Kısacası, korkunç bir fâcia meydana gelmişti Milâdı 571 yılında cereyan eden bu olaya Araplar “Fil Vak’ası” ve bu seneye “Fil Yılı” demişlerdir Olay, Müzdelife ile Mina arasındaki Mahasab vadisi yakınındaki Muassıb’da meydana gelmiştir Müzdelife’de durmak, Muassıb’da hızlanarak geçmek Resulullah’ın bir sünneti olmuştur Bu olay üzerine Araplar pekçok şiir ve kasîdeler yazmışlar ve müşrik Mekkeliler bir müddet (on yıl) tek Allah’a iman edip putlarmı Kâbe’den kaldırmışlardır Ama bir süre sonra yine ortak koşmaya başladılar ve ardından Hz Peygamber risâletle kendilerine gönderildi Kureyş, Ebrehe’nin helâkının her yerde duyulmasıyla itibar kazanmış ve kervanları gittikleri yerlerde âdeta dokunulmazlığa sahip olmuştur Kureyş suresinde onların “Kâbe hizmetçiliği” görevleri sayesinde Araplar arasında nasıl dokunulmaz kılındıkları anlatılmaktadırO devirde, yani Milâdı altıncı yüzyılda Arabistan yarımadasında tek bir din hâkimdi ve Mekke bu dinin merkeziydi Mekke, beşinci yüzyılda Zemzem kuyusu yanında kuruldu Buraya ilk defa Amalikalılar onlardan sonra da Cürhüm kabilesi yerleşti Cürhümîler’den sonra Mekke’ye Huzaa oğulları hâkim oldu Resulullah’ın dördüncü göbekten dedesi olan Kusay b Kilâb 440 yılında Mekke ve Kâbe hâkimiyetini ele geçirdi Böylelikle, sikaye, hicâbe*, rifâde ve livâ denilen Kâbe hizmetleri Kureyşlilerin eline geçmiş oldu Mekke’ye “Beytü’l-haram”, “Ümmü’l-Kurâ”, “el-Beledü’l-Emin”,”el-Beytü’l-Atik” denilir (Bk el-En’âm, 6/92; et-Tîn, 95/1-3; el-Hacc, 22/28) Resulullah’ın bir hadisinden Hz İsmail neslinden Kinâneoğulları; onlardan Kureyş, ondan Haşimoğulları ondan da Resulullah’ın seçildiği kaydedilmiştir Kâbe’yi Allah’ın emriyle Hz İbrahim ve oğlu Hz İsmail (as), birlikte inşa etmişlerdir (el-Bakara, 2/127) Yine Allah İbrahim’e insanlara haccı bildirmesini tebliğ etti ve insanlar Kâbe’yi bir hac yeri kıldılar (el-Hac, 22/27) Kâbe, tavansız, dört köşe, küçük bir yapıdır Dört köşe olmasından dolayı Kâ’be denilir –Fil süresini bir eski kiremit perçası üzerine yazıp bir hane , dükkan bostan veya her hangi bir mahalle konur veya gömülürse o kiremit parçası orada bulunduğu müddetçe oranın sahipleri rahat olamaz ve devamlı huzursuzluk içersinde olurlar. –Bu süre-i şerifi bir zalimin yanına giderken okursan , o zalim sana kötü muamele etmez. Bir düşmanıyla muhasama esnasında fil süresini okuyan kişinın kalbinde korku olmaz ve cesaret gelir, hasmına galip olur. –İmam-ı Gazali r.a her gün sabah namazının ilk rekatında , fatiha dan sonra Fil süresini okuyan kimse daima düşmanın şerrinden emin olur buyurmuşlardır.