Aile yaşantıları
uysallıkları utangaç hareketleriyle tilkiler yüzyıllardır insanların zihninde varolan şeytânî kurnaz imaja taban tabana ters düşüyor.“Kendisini akıllı zanneden kurnaz kurnaz olduğu kadar cimri ve bencil olan tilki sinsice zavallı tavuğu yakaladı ve haince…” Haince kümeslerden tavuk kaçıran zayıf ve güçsüz ama kurnazlığıyla her şeyi elde etmeye çalışan hiçbir faydası olmayan hayvanlardır tilkiler… Daha ilk okumayı söktüğümüz yıllardan beri masallardan tilkilerin böyle şeytanî hayvanlar olduklarını öğrendik. Yüzyıllardır insanların zihnine yerleşmiş bu bilgiler aslında masalcıların hayal gücünün ürettiği bir imajdan başka bir şey değildir. Çünkü tilkilerin yeryüzünün en uyumlu ve uysal hayvanlar olduğu artık bilimsel olarak kanıtlandı. Üstelik araştırmalara göre tilkiler tabiatta insanlar tarafından en çok zulmedilen ve avlanan hayvanların başında geliyor.Tavuk kümeslerine pek yanaşmazlarKuzey Yarımkürede Asya Avrupa’dan Kuzey Amerika’ya kutuplara kadar çeşitli bölgelerde 21 çeşidi bulunan tilkilerin bilindiği gibi tek besin kaynağı tavuk kümesleri değildir. Ve büyük olasılıkla bir tavşanı yahut tavuğu hasta veya yaşlı olmadıkça yemezler. Zaten kümesten tavuk kaçırmak tilkilerin çok nadir yaptığı bir harekettir. Çünkü hem etçil hem otçul olan bu hayvanlar yemek konusunda çok fazla alternatife sahiptirler. Yazın böcekler meyveler kemirgen hayvanlar çekirgeler tilkilerin besin listelerini oluştururken kışın bu listeden meyveler ve böcekler çıkar yerine fareler kuşlar kaplumbağalar yumurtalar ve ölü hayvan etleri eklenir. Çok hassas olan koku alma görme ve işitme yetenekleriyle en kuytu yerlerdeki avlarını bile rahatlıkla yakalayabilirler. Yakınlarında bir fare yahut başka bir avlarının olduğunu hissettiklerinde anında üzerine atılır ve pençeleriyle kaparlar. Ayrıca kasabalara ve köylere yakın yerlerde yaşayan tilkiler insanların attığı çöplerle de beslenebilirler. Çiftçilere yardımcı oluyorlarBöcekleri çekirgeleri ve çiftliklerdeki ürünlere zarar veren diğer hayvanları yemeleriyle bir bakıma çiftçilere de yardımcı olurlar. Eskiden tilkileri gördükleri yerde öldüren çiftçiler bu özelliklerini keşfettikten sonra artık dokunmuyorlar. Hattâ çiftliklerinde tilki besleyen çiftçiler dahi bulunmakta. Fakat yine de hâlâ tilkilere düşman olan ve acımasızca öldüren çiftçiler de var. Ama çiftçiler ne kadar tilkilerin sayısını azaltmak için uğraşırlarsa uğraşsınlar tilki sayısında çok fazla bir değişiklik olmaz. Çünkü tilki ölümleri arttıkça doğumlar da artar. Bu dengeli sistem sayesinde çiftçilerin yaptığı sadece gereksiz yere doğadan hayat çalmak ve vakit kaybı olmaktan başka bir anlam taşımazBir tilkinin ömrü yaklaşık oniki yıldır. Fakat genellikle altı yıla kadar yaşayabilen tilki sayısı etrafındaki düşmanları yüzünden çok azdır. Bu düşmanların başında her yere üzerinden vızır vızır arabaların geçtiği otoyollar yapan tarlalarını korumak için güzel kürkünden faydalanmak için hattâ sırf spor olsun diye onları acımasızca öldüren insanoğlu gelir. İnsanlar dışında diğer düşmanları ise kurtlar çakallar vaşaklar kartallardır. Bu doğal düşmanları onu çoğunlukla yiyecek yüzünden öldürürler. Fakat hiçbirinin tilkilere insanoğlu kadar zarar veremeyeceği kesindir.Yuvalarını çok severlerYeryüzünün en akıllı hayvanlarından biri olan tilkilerin yuvalarının şekli genellikle bulundukla yere göre değişir. Kasabalarda yaşayan tilkiler ağaç kovuklarında çimenlik bölgelerde ve çalılıklarda yaşarlar. Vahşi hayattaki tilkilerin ise yaşamak için büyük alanlara ihtiyaçları vardır. Çünkü yemek bulmaları kasabadakiler kadar kolay değildir. 2-8 kilometre arasında değişen genişlikteki alanlara yuvalarını kurarlar. Kendilerine ait bölgelerini tespit ettikten sonra idrarlarıyla veya vücutlarından salgıladıkları bazı kokularla sınırlarını çizerler. Aynı yöntemi yiyecek ararken aradıkları yerleri işaretlemek için de kullanırlar. Bu yöntem sayesinde daha sonra aynı yere gelip yiyecek arayan tilkilere “kontrol edilmiştir” mesajı bırakılmaktadır. Bir tilki yuvasının ortalama beş ayrı girişi bulunur. Bazı tilkiler yuvayı sadece bebekleri olacağı zaman kullanırlar diğer zamanlarda açık alanda dinlenmeyi tercih ederler. Böylelikle avlarını ve düşmanlarını kolaylıkla fark edebilirler. Bu girişler tilkilerin tehlike anında kolayca yuvadan çıkmasını sağlarDominant dişi tilkilerTilkiler yuvalarını kurup yavruları olana kadar yalnız yaşarlar ve yalnız avlanırlar. Bu dönemde dişi tilkiler sosyal hayattaki yerlerini edinmek için diğer dişilerle bir yarışa girer. Yarışı kazanamayan dişiler genellikle ölürler veya sosyal hayatta bir yerleri olamadan yaşarlar. Yarışı kazanan tilki dominant dişi olur. Bölgedeki diğer dişiler arasında anne olabilecek tek tilki dominant dişidir. Erkek tilki eş aramaya başladığında çevresindeki bütün dişi tilkiler onun ilgisini çekmeye çalışır. Dominant dişi tilkinin ilgisini çekmeye çalışan diğer dişi tilkilere acımasızca saldırır ve kurallarını zorla kabul ettirir. Diğer dişiler ne kadar uğraşırsa uğraşsın eninde sonunda erkek tilki eş olarak dominant dişiyi seçer. Ve ömürlerinin sonuna kadar bu çift birlikte yaşarlar.52 gün süren hamilelik döneminden sonra anne tilki ilk yavrularını genellikle mart ayında dünyaya getirir. Yaklaşık doksan gram ağırlığındaki yavrular ilk iki hafta boyunca kördürler ve her halleriyle anne-babanın yardımına muhtaçtırlar. Bu süre boyunca anne tilki yuvada yavrularla kalır onları her türlü tehlikeden korumaya çalışır. Baba tilki ise dışarıda avlanarak yavrulara süt verebilmesi için anneye yemek getirir. Bu düzen ekseriyetle baba tilkinin avlanırken ölmesiyle bozulurYavru tilkilere pratik hayat dersleriYavrular altı hafta sonunda yuvanın dışına çıkmaya başlarlar. Bundan sonraki dönemde yavrular arasında geleneksel kavga başlar. Kavga sonucunda kim yenerse o aralarında en güçlü tilki olur. Bu haşin gelenek sonucunda zayıf olan tilkiler ölürler. Yavruların sosyal pozisyonları belli olduktan sonra üç aylıkken anne-babaları avlanma konusunda pratik yapabilmeleri için yuvaya canlı fare getirir. Altı aylık olduklarında yavrular neredeyse yetişkin bir tilkinin boyutlarına erişirler. Ekim ayında yani yavrular 7-8 aylık olduklarında yuvadan ayrılırlar. Bazen dişi yavrular yuvada kalıp bir dahaki üreme döneminde doğacak olan yavruların yetiştirilmesinde annelerine yardım ederler.
Yetişkin bir tilkinin burundan kuyruğunun ucuna kadar olan uzunluğu yaklaşık bir metredir ve en fazla beş kilo ağırlığındadır. Fakat kabarık tüyleri her zaman onu çok daha büyükmüş gibi gösterir. Kürk renkleri bulundukları bölgeye göre değişir. Meselâ kutuplarda yaşayan tilkiler beyaz renkte Avrupa ve Asya’da yaşayan kızıl tilkiler ise siyah veya kahverengi kürke sahiptirlerYeryüzünün en uyumlu hayvanıTilkiler sevimli görünüşleriyle hızlı ve çevik hareketleriyle mükemmel işitme yetenekleriyle ve daha birçok eşsiz özellikleriyle yeryüzünün en uyumlu ve en güzel hayvanlarından biridir. Aynı zamanda oldukça utangaç olan bu hayvanları en güzel kalın kürklerini giyecekleri mart ayından mayıs ayına kadarki zamanda ormanlarda veya kırsal alanlarda seyredebilirsiniz. Çok kısa bir süre de olsa sizi fark edene kadar yuvalarının önünde oynamalarını seyretmek oldukça zevkli olacaktır.
ALINTI………