Şuan ki Arap, İbrani (*1) ve Latin harflerinin kökeni Fenikeliler adındaki Araplarla hısım olan bir ulusun bulduğu 22 harftir. Yalnız bu harfler daha çok Arap ve İbrani harfleriyle akrabadır. Bu harfler ses olarak şuan ki Arap alfabesinde ki “Peltek se, khı, zâl, dad, zı ve gayın” harfleri dışındaki 22 harftir. Bu 22 harf zâten tüm Sâmî (*2) uluslarında ortaktır. Arap harfleri Alfabesini Fenikelilerden almış Nebâtîlerin harflerinin şekil değiştirmesi-birleşmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Aslen Nebâtî alfabesinde söyleyişte olmasına rağmen “Peltek se, khı, zâl, dad, zı ve gayın” harfleri yoktur. Bu harfler yerine benzerleri olan “te, ha, dal, sad, tı ve ayın” harfleri kullanılır. Arapçadada durum böyleyken Araplar “te, ha, dal, sad, tı ve ayın” harflerine nokta koyarak yeni harfleri türetmişler ve bu duruma son vermişlerdir. Fenike alfabesinde sıra “elif(alef), be(bet), cim (gimel*3), dal(dalet), he, vav, zayn, ha(hut), tı(taa), ya(yod), kef, lâm(lâmed), mim(mem), nun, sin(samekh), ayn, fa (pe*4), sad (tsadi*5) qaf, ra, şin, te(tav)dı.Araplar buna “Peltek se, khı, zâl, dad, zı ve gayın” harflerini eklediler. Arap Alfabesindede sıra bu şekildeydi. İşte harfler bu şekildeyken eski Samiler bunlara Onlar basamağı sırasınca sayı değerleri verdiler. Yalnız bu Alfabe 22 harf olup te (tav)da bittiğinden binler basamağı tamamlanamıyor, 400de bitiyordu. Araplar 6 harfide ekliyince harf sayısı 28’e çıktı ve yüzler basamağı 1000’i karlışayan Gayın harfiyle sona erdi. İşte bu ebced gerek 400de biten eski durumuyla Yahudiler-Suryaniler gibi diğer sami gruplarında, gerek 1000le biten yeni durumuyla Araplarda ve diğer Müslüman uluslarda kullanıldı.
Ebcedte harfler grup gruptur. Her grupta ki harfler birleştirilerek anlamsız “Ebced, hevvez, huttıy” gibi kelimeler üretilmiştir. Şimdi ebcedi gruplarıyla sırasıyla görelim:
Ebced
elif ا 1
be ب 2
cim ج 3
dal د 4
Hevvez
he ه 5
vav و 6
ze(zeyn-zayn) ز 7
Huttî
Ha ح 8
Tı ط 9
yâ ي 10
Kelemen
kef ك 20
lâm ل 30
mim م 40
nun ن 50
Se’fas
sin س 60
`ayn ع 70
fe ف 80
Sad ص 90
Qaraşet
qaf ق 100
ra ر 200
şın ش 300
te ت 400
Sehhaz
peltek se ث 500
Hı خ 600
zel ذ 700
DazığDad ض 800
Zı ظ 900
ğayn غ 1000
Not:Lâm Elif harfi Lâm ve Elifin birleşimi olduğundan lam(30) – Elif(1) şeklinde alınır.
Osmanlıca Gef harfi kef gibi, ja harfi ze gibi, çim harfi cim gibi, Sağır kef-Nazal ne harfi kef gibi, pe harfi ba gibi alınır.
Ebced Nerelerde Kullanılır?
Ebced’in birçok yerlerde kullanılır-kullanılmıştır.
1.Şiirde
Şiirlerde tarih düşürme amaçlı veya bir ramakamı veya sözü gizleme amaçlı kullanılır. Özellikle Osmanlı kültüründe yeri bir hayli büyüktür. Camiilerin girişlerinde gördüğümüz beytler bu ebcedli beytlerdir. Camiinin yapıldığı tarihe beytteki bir kelimenin veya tüm kelimelerinin harflerinin ebcedsel toplamına gelmesidir kısaca.
Çeşitli yöntemleri vardır.
Bazen beytteki yalnızca noktasız harflerin toplamının karşılığı vermesiyle, bazen yalnızca noktalı harflerin toplamının vermesiyle, bazen hepsinin vermesiyle, bâzende sadece beytte gösterilen bir kelimenin harflerinin toplamının vermesiyle yapılır. Osmanlı döneminde neredeyse her yapı, yapıldığında bir Ebced beytiyle yapıldığı tarih düşürülmüştür.
2.Zikir-Evradda
Esmaul Husna okunurken isimlerin ebcedsel değeri kadar okunması, Tarikat pirlerinin verdiği zikirleri ebcedsel karşılığa veya ebcedsel karşılığının karesine göre vermesi gibi örnekleri bu alanda verebiliriz.
Mesela Allah (Celle Celâluh) Lafzının ebcedinin “66” gibi bir sayı olması bu alanda kullanımının özel bir değeri olduğunu bu fakire anımsatıyor.
3.Matematikte
uzunca 1000 yazılacağına tek Gayın harfinin konması, uzunca 800 yazılacağına tek Dad harfinin yazılması gibi şekillerdek ullanılır.
4.Astrolojide
Yıldızlarada Ebcedden harflerle karşılık verilerek kullanılır.
5.Çocuğa Ad Koymada
Çocuğa ad koyarken ilginçlik-farklılık olması açısından ebcedsel değeri doğduğu tarihe karşılık gelen bir isim koyarak uygulanır.Meselâ Mehmet Akifin asıl adı Mehmed Ragıyf olup doğduğu tarihe denk gelir.
6.Fal yada Tefeulde
Adların ebcedi hesaplanarak yapılan yıldızname gibi eylemlerde kullanılır.
Birçok kolay tefeul yöntemindede kullanılır.
7.Cin İlminde
Cin çağırırken yinelenmesi gereken adın yinelenme sayısı ebcedsel değerle bulunur.
8.Muskalarda-Nushalarda
Ayet-i Kerîmelerden ve Esmâ-ul Husnâdan hazırlanan vefkler-tılsımlar ebcedsel değerlerle yapılan matematiksel işlemlerle hazırlanır.Her birinin kendine öz yöntemleri vardır.
9.Sayfa numaralarında
Değişiklik-ilginçlik olması açısında bazı kitaplarda sayfa numarası yerine ebcedsel karşılığı o sayfa numarasına denk gelen kelimeler yazılmıştır.
Bunların anlamlı olması gerekmez.Zaten amaç bir değişiklik olmasıdır.
Bunlar Ebcedin kullanıldığı yerlerden yalnızca birileri. Bilindiği gibi ebced harflerin rakam karşılıkları toplanarak uygulanır.
Beni bunlardan en fazla zikirlerde kullanımı alakadar ediyor. Mesela Şeyh El Ekber Muhyiddin İbn Arabi Kuddise Sirruh Hazretlerinin Efendimiz Aleyhisselama onun isminin ebcedsel karşılığıyla kendine öz bir formülle salevât getirilmesi gerektiğini yazdığını okumuştum.
Şimdilik esen kalın….
*1=İbrani; yahudi soyuna denir.
*2=Sâmi veya Semitik; Araplar, Yahudiler, Süryaniler, Babilliler, Finikeliler, Asurlular gibi birçok eski ulusun içinde bulunduğu ırk.
*3=Bazı Sâmi milletleri C harfine G derler.Bazılarıysa G harfine C derler.Mısır Arapları hâlen C harfine G demektedirler.
*4=Bazı Sâmi milletleride F harfine P derler.Bazılarıda P harfine F derler(örnek:Araplar).
*5=Sad harfi yılan tıslaması gibi çıktığından(mahrec bilenlerin bildiği gibi sad kalın s harfi değildir, çok farklıdır.) diğer Sami alfabelerinde adı Tsadidir.
Konu Alıntıdır.
Faydalı Olmasını Dilerim Lahutiye