*Kendini dostunun hizmetçisi durumunda görmek ve ona hizmet etmeyi kendisi için şeref saymak.
*Ona bakarken sevgi ve tebessümle bakmak.
*Onun (varsa) vücut kusurlarını görmezlikten gelmek.
*Birkaç dost bir aradaysa, hepsine dönmek ve hepsine bakmak.
*Konuşanın sözünü kesmemek ve onu ilgi ile dinlemek. Ancak konuşma yanlış bir mecraya dökülürse, o zaman yumuşakça uyarıda bulunmak, bu fayda etmezse artık dinlememek. Çünkü Hakk’ın hatırı her şeyin üstündedir.
*Konuşulan sözü iyice anlamadan ona tepki vermeye (tasdik, tenkit, cevap, yorum gibi haller) göstermeye kalkmamak.
*Hiddetli ve kırıcı söz söylememek, müstehcen ifadeler kullanmamak ,bağırıp çağırmamak.
*Soğuk şakalar yapmamak, çok gülmekten ve fazla güldürmekten sakınmak. Allah Rasûlü (s.a.v) konuşurken sadece tebessüm ederdi, ashap da O’nun huzurunda sadece tebessüm ederlerdi.
*Dostla karşılaşırken ve ondan ayrılırken tokalaşmak, uzak bir yerden gelmişse kucaklaşmak, ilim ve yaş itibarıyla önde ise elini öpmek.
*Dostun cevaplandırmakta sıkıntı çekeceği soruları sormamak, kendisinin açmadığı sırlarını öğrenmeye kalkışmamak.
*Konuşmaktan ziyade dinlemeyi tercih etmek. Bu hem tevazu ifadesi, hem dosta öncelik vermek, hem de daha çok faydalanmaktır. Çünkü insan konuşarak değil, dinleyerek yeni şeyler öğrenir.
*Birlikte yürürken dostun önüne geçmemek. Allah Rasûlü (s.a.v) ashabıyla birlikte bir yere giderken onların arasında giderdi. Savaş yolculuklarında ise (geri kalanları kollamak için) orduyu en arkadan takip ederdi.
*Meclise geldiği zaman ayağa kalkmak ve ona yer göstermek.
*Dost meclisinde en aşağı yerde oturmayı tercih etmek.
Dostluk Allah için olursa, bu yapılan işler de O’nun sevgi ve rızasını kazanmak niyetiyle yapılır. O zaman da, dost dosta yaptıklarının karşılığını ondan beklemez ve bunu görmeyince de kırılmaz. ”Ben ona çok iyilik ettim, o ise bir teşekkür bile etmedi” tarzındaki sızlanmalar, yapılan işlerin Allah (c.c) için yapılmadığının itirafıdır. Allah için yapılmayan şeylerin ise, sonunda baş ağrıtması ve pişmanlık getirmesi kaçınılmazdır..
Kaynak: İhyâ’u Ulûmid’dîn / İmam-ı Gazali (r.a)
Yorum yapabilmek için giriş yapmalısınız.